Bardzo rzadko na naszych łamach piszemy o ważnej instytucji publicznej w sposób bez mała entuzjastyczny. Jednak o Samorządnych Kolegiach Odwoławczych ? patrząc na nie z pozycji szarego obywatela ? nie da się pisać inaczej.

Pierwszy raz zetknąłem się z SKO przy pisaniu tekstu o opłacie adiacenckiej w gminie Zielonki kilka miesięcy temu, z pouczenia wójta gminy o możliwości odwołania się od jego decyzji do SKO. Tak więc poszedłem porozmawiać na ten temat, do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie na ul. Juliusza Lea 10. Przewodnicząca Krajowej Reprezentacji Samorządowych Kolegiów Odwoławczych i zarazem Prezes SKO w Krakowie Pani Krystyna Sieniawska   ( ceniony adwokat, była radna Miasta Krakowa) w dłuższej rozmowie, a w zasadzie wykładzie, udzieliła mi szczegółowej informacji na temat tej opłaty. Byłem wówczas pod ogromnym wrażeniem jej fachowości, umiejętności zrozumiałego przekazu prawniczej wiedzy oraz patrzenia na jeden temat z kilku punktów. Już wówczas zauważyłem, że przez SKO nie ?prześlizgnie? się żadna decyzja administracyjna, w której urzędnik będzie chciał iść na skróty.

Kilka dni temu dziennik ?Rzeczpospolita? zamieścił informację pod złowróżbnym tytułem ?Samorządowcy dążą do likwidacji SKO? Okazało się, że stoją za tymi pomysłami dwie korporacje samorządowców, co w tłumaczeniu na język codzienny znaczy; urzędnicy z gmin, powiatów, miast i miasteczek, którzy nie bardzo lubią jak niezależna instytucja składająca się z prawników (posiłkowana przez architektów i geodetów) patrzy im na ręce. Mocno mnie ta informacja zirytowała, więc ponownie poprosiłem o rozmowę na ten temat Prezes Krystynę Sieniawską.

- Odkąd powstaliśmy, czyli od 23 lat- wszyscy chcą nas likwidować. Tymczasem my spełniamy podstawową rolę w wypełnianiu treścią art. 78 konstytucji, gwarantującego obywatelom prawo do dwuinstancyjnego rozpatrywania ich spraw. To jest przecież podstawą demokratycznego państwa prawa. ? mówi Prezes Sieniawska. O potrzebie istnienia SKO najlepiej świadczą zaprezentowane dane. Kolegia w Polsce rozpatrzyły w 2012r 240 tys. spraw. W samym Krakowie ponad 11 tys. w tym aż 3 tys. związane z opłatami za wieczyste użytkowanie. Jest tu problem z informacją w sprawie ulgi dla ludzi z niskimi dochodami. Przy postępowaniu w pierwszej instancji czasami  brak jest informacji o możliwości uzyskania zniżek.

Każda sprawa w SKO rozpatrywana jest w składzie 3 osobowym. W całym kraju etatowo pracuje w kolegiach tylko 600 osób, w Krakowie zaś 30. Koszt przeprowadzenia jednej sprawy to 560 złotych,co w zestawieniu z kosztami rozpraw przed sądami jest dziesięciokrotnie tańsze.

-Gmina nie jest stroną, bo gminy często bardziej strzegą swoich interesów niż mieszkańców- mówi p .Prezes. Jej zdaniem niejednoznaczne prawo powoduje trudności z jego interpretacją. Również jego częsta zmiana jest ogromnie uciążliwa dla wszystkich: społeczeństwa, pracowników SKO i sądów. Jako przykład p. Prezes podaje sytuację z Krakowa ? w ciągu 3 miesięcy sądowych 5 wyroków, w których linia zabudowy, szerokość elewacji była interpretowana na 5 sposobów. A w szeroko rozumianym temacie pomocy społecznej w ciągu jednego roku przepisy zmieniły się aż 4 razy. Kodeks Postępowania Administracyjnego z 1960r do 2001r funkcjonował bez zmian a od 2001r do 2012r był poprawiany kilkanaście razy.

Mecenas Sieniawska ma żal do ustawodawcy, że nie konsultuje z SKO projektów ustaw.  Przecież u nich najlepiej widać gdzie są popełniane błędy na etapie powstawania ustawy. Dużo nieporozumień można byłoby uniknąć.   Przykładowo w ustawie o opłacie adiadenckiej nieprecyzyjnie zostało zdefiniowane pojęcie ?nieruchomość? Co innego jest w Kodeksie Cywilnym, a co innego zapisano w ustawie.   Panią Prezes martwią długie terminy uchwalania planów zagospodarowania przestrzennego. Ich brak rodzi różnego rodzaju skutki. W dużych miastach inwestor składa 5 ?wuzetek? na tę samą budowę. Jeśli do SKO przychodzą one w jednym czasie ? wówczas łatwiej wyłapać błędy.

W Polsce działa 49 Samorządnych Kolegiów Odwoławczych. To pozwala być bliżej obywatela, bliżej jego potrzebom. Szczególnie jest to ważne przy odwołaniach związanych z opieką społeczną, z różnego rodzaju zapomogami.

Prezes Krystyna Sieniawska uważa, że SKO powinny być przez państwo wzmacniane jako gwarant prawa do dobrej administracji, a nie likwidowane.