W dniu 9 marca 2018 roku, weszły w życie zmiany , ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Wiekopomne dzieło czasów stanu wojennego, mimo nieprzystającej do początku lat osiemdziesiątych, dzisiejszej sytuacji gospodarczej, rynkowej i społecznej, będące pomnikiem dawno już martwej, ludowej ojczyzny nie doczekało się jednak liberalizacji lecz kolejnego zaostrzenia.

Ustawa o wychowaniu w trzeźwości – co się zmieniło w 2018?

(art. 14 ust. 2a)

Zabrania się spożywania napojów alkoholowych w miejscu publicznym, z wyjątkiem miejsc przeznaczonych do ich spożycia na miejscu, w punktach sprzedaży tych napojów.

Przepis jest też zwyczajnie wadliwy bo brak w nim brak precyzji w kształtowaniu zakazu. Ta ostatnia wynika bowiem z braku w polskim prawie definicji legalnej miejsca publicznego. W obliczu braku takiej definicji, nie możemy mieć pewności co autor ustawy miał na myśli. Uzasadnienie projektu w tym zakresie jest bowiem zupełnie niekompetentne i oparte na zupełnie błędnym rozumowaniu autorów.

Na ten brak precyzji zwracał już uwagę Dyrektor Wydziału Spraw Administracyjnych UMK p. Tomasz Popiołek w piśmie do Unii Metropolii Polskich (SA-06.7340.9.77.2017)

Dotyczy: opinii do projektu ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz niektórych innych ustaw.

(art. 18 ust. 3b)

W przypadku gdy liczba wniosków o wydanie zezwolenia przewyższa ich maksymalną liczbę, o której mowa w art. 12 ust. 1, zezwolenie w pierwszej kolejności wydaje się uwzględniając kryterium jak największej odległości punktu, w którym ma być prowadzona sprzedaż napojów alkoholowych od najbliższego działającego punktu sprzedaży napojów alkoholowych, liczonej
najkrótszą drogą dojścia ciągiem dróg publicznych, a w następnej kolejności – kryterium prowadzenia przez wnioskodawcę jak najmniejszej liczby punktów sprzedaży.

Jest to przepis, który wprowadza w życie całkowicie niezrozumiałą zasadę inicjatorów zmiany przepisów, że dla realizacji celów ustawy należy eliminować skupiska punktów sprzedaży alkoholu. W mojej ocenie przepis ten zadziała zupełnie odwrotnie. Jeśli jednym z celów tej ustawy jest zmniejszenie dostępności alkoholu, to przeniesienie punktów ich sprzedaży z centrów miast i równomierne ich rozmieszczenie przeczy tej idei. Nasilenie dużej liczby sklepów w określonej przestrzeni zwiększa jedynie konkurencyjność ale nie samą dostępność. Ci, którzy musieli się dotąd wysilić by zdobyć alkohol, teraz prawdopodobnie będą mieli sklep pod nosem.

Ale –moim zdaniem – cel tej haniebnej poprawki ma jeszcze inny, znacznie groźniejszy, kontekst.

Omówię pierwszą jego cześć na przykładzie Krakowa.

Wprowadzając kryterium odległości ustawodawca nie dokonał rozróżnienia pomiędzy punktami sprzedaży napojów do spożycia w miejscu i poza miejscem sprzedaży czyli tym samym punkty te w postępowaniu administracyjnym muszą być traktowane łącznie. Zastosowanie kryterium odległości w Krakowie nie jest możliwe do zastosowania (limity przewidują 2.500 punktów sprzedaży na terenie Miasta i średnio przez cały czas prowadzonych jest do ok. 100 postępowań), a ponadto przy zastosowaniu tego kryterium koncesji nie otrzyma szereg sklepów, kawiarni, restauracji, barów, pubów i klubów (które muszą być traktowane łącznie) czyli na terenie I Dzielnicy „Stare Miasto” ...

     Przewidziane w dodanym w art. 18 ust. 3b Ustawy o wychowaniu w trzeźwości... kryterium największej odległości pomiędzy punktami sprzedaży w sposób oczywisty faworyzuje sieciowe sklepy wielkopowierzchniowe (już i tak posiadające niemal połowę wartości sprzedaży alkoholu wszystkich placówek handlowych) i zagraniczne dyskonty, które ze swej istoty znajdują się poza centrum i w większej odległości od innych punktów sprzedaży (choćby z uwagi na zlokalizowane przy nich parkingi), stanowiąc tym samym dyskryminację mniejszych, naszych lokalnych przedsiębiorców. Wygląda więc na to, że inicjatorzy grzebania w tej ustawie z 1982r, czyli grupa posłów PiS kierowana przez Szymona Szynkowskiego vel Sęk zrobiła ogromną przysługę zagranicznym dyskontom i sieciom handlowym. Odbędzie się to –co zrozumiałe – ze szkodą dla naszych polskich solidnych kupców. Publicznie zapytuje czy nie tam jakiegoś „szacher- macher” na wzór Rywinowskiego: „.. i czasopisma” Jakoś w programach wyborczych Prawa i Sprawiedliwości w 2015r nie było eksponowane załatwianie naszych kupców na rzecz zagranicznego kapitału. Najsmutniejsze z tego wszystkiego jest, że większość znanych mi kupców z tej branży … głosowała w 2015r na Prawo i Sprawiedliwość.

     Drugie z wprowadzonych art. 18 ust. 3b Ustawy o wychowaniu w trzeźwości... kryteriów prowadzenia przez wnioskodawcę jak najmniejszej liczby punktów sprzedaży również niesie z sobą potencjalnie szkodliwe skutki. Preferuje podmioty niedoświadczone - prowadzące najmniejszą liczbę punktów sprzedaży - a tym samym zwiększa ryzyko występowania niepożądanych zjawisk towarzyszących nieraz sprzedaży napojów alkoholowych, szczególnie przez podmioty bez doświadczenia w tym zakresie. Ponadto niejasnym jest na jakim terytorium owa liczba punktów ma być miarodajna, co przy literalnej wykładni przepisu może prowadzić do uniemożliwienia uzyskania pozwolenia przez polskie podmioty.

       Na ostatniej sesji RMK poświęconej wprowadzenie tej ustawy w życie na terenie Krakowa można było zauważyć absolutną nieznajomość w/w ustawy. Debata w drastyczny sposób to ujawniła. Znaczy zasada była taka: im mniej wiem tym głośniej krzyczę. Szczególnie boli mnie stan wiedzy radnych PiS. To przecież ich sejmowi koledzy zaserwowali nam ten bubel prawny.

          Chciałbym uzmysłowić radnym, że ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej dosłownie z dnia na dzień pociąga za sobą niczym niezasłużone straty dla kupców. Ograniczenia w ilości sklepów, ograniczenia czasu ich otwarcia spowoduje spadek obrotów a co za tym idzie rentowności. A przecież w tych sklepach pracują ludzie na umowy o pracę. Przecież nie jest tak, że w godzinach nocnych do sklepu przychodzi klient po przysłowiową butelkę piwa czy wina. On też kupuję wodę, bułki, pepsi, wędlinę, warzywa chrupki i inne art. spożywcze. Gdy w sklepie nie będzie alkoholu to on tych pozostałych art. spożywczych też nie kupi bo do takiego sklepu już więcej nie przyjdzie. Stracą lokalni polscy producenci, co spowoduje ich mniejsze zyski a co za tym idzie mniejsze podatki. Tego chcemy?

Właściciele sklepów często mają podpisane umowy na wynajem lokali. Kto im zwróci straty jeżeli będą musieli zamykać sklepy. Podpisywali te umowy w dobrej wierze w stabilność przepisów prawa – które gwarantuje im konstytucja. I bałagan prawny robi partia mająca nazwie i prawo i sprawiedliwość. Aż się prosi zapytać: jak długo jeszcze?

       Wprowadzenie zakazu sprzedaży napojów alkoholowych w godzinach nocnych, ma stanowić reakcję na naruszenia porządku związane z funkcjonowaniem nielicznych sklepów, w których ujawniane są zdarzenia świadczące o nieprzestrzeganiu przepisów porządkowych. Większość ujawnionych naruszeń porządku ma jednak związek z funkcjonowaniem punktów sprzedaży napojów przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży - tj. lokali gastronomicznych - a mimo to projekt Uchwały Rady Miasta przewiduje zamykanie w godzinach nocnych ... punktów sprzedaży napojów do spożycia poza miejscem sprzedaży - tj. sklepów. Rozwiązanie takie zdaje się być swoistym "wylaniem dziecka z kąpielą", gdyż stanowi radykalną ingerencję o charakterze globalnym, w sytuacji w której wystarczyłoby w sposób rzetelny egzekwowanie obowiązujących przepisów w stosunku do takich problematycznych punktów. Zakaz handlu w godzinach nocnych spowoduje ponadto zjawisko nielegalnego i niekontrolowanego obrotu napojami alkoholowymi wątpliwego pochodzenia na terenie "melin".

Skutkiem planowanych ograniczeń sprzedaży w godzinach nocnych będzie również zjawisko migracji - przemieszczania się osób będących pod wpływem alkoholu - w celu jego nabycia w odległych miejscach, gdzie będzie on dostępny.

Do czasu zmiany tej ustawy popieram postulaty krakowskich kupców:

1. zwiększenia limitów udzielanych pozwoleń (przynajmniej do czasu reakcji ustawodawcy na niefortunną redakcję przepisu art. 18 ust. 3b Ustawy o wychowaniu w trzeźwości...),
2. nie wprowadzania ograniczenia sprzedaży w godzinach nocnych, napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży jak i w miejscu sprzedaży,
3. utrzymania dotychczasowych zasad usytuowania miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych.

Z jednej strony jestem mocno zawiedziony postepowaniem posłów PiS w tej sprawie, ale z drugiej cieszy mnie, że posłowie PO Józef Lasota i Ireneusz Raś w pełni dostrzegają wady tej „poprawionej” Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.   Wspomniani Posłowie zapowiedzieli też podjęcie działań na forum Sejmu zmierzające do jej pilnej nowelizacji.